راهکارهای دور کردن موبایل از کودکان
موبایل وسیله جذابی برای کودکان است. برای همین خیلی دوست دارند هر موبایلی را که میبینند دست گرفته و با آن سرگرم شوند. اما حتما میدانید که این وسیله چقدر میتواند برای آنها مضر باشد؛ به خصوص اگر بلد باشند با آن بازی کنند. برای همین در این مقاله از مجله سبک زندگی قصد داریم هر آنچه لازم است درباره دور کردن موبایل از کودک بدانید را در اختیارتان قرار دهیم. برای همین تا پایان مطلب با ما همراه باشید تا چیزی ناگفته نماند.
مقدمه ای بر تأثیر موبایل بر کودکان
استفاده از موبایل روی کودکان تاثیرات جسمی و روانی مخربی دارد. برای اینکه بیشتر به ضرورت دور کردن موبایل از کودکان پی ببرید، بد نیست تعدادی از مهمترین این تاثیرات را با هم مرور کنیم.
بررسی اثرات جسمی، روانی و رفتاری استفاده زیاد از موبایل
اگر دوست دارید بدانید چرا بهتر است همین الان باید راهکارهای دور کردن موبایل از کودکان را به کار گیرید، به عوارض رفتاری، جسمی و روانی زیر توجه کنید:
مشکلات خواب: تحقیقات زیادی نشان داده که تماشای نور آبی صفحه نمایش موبایل میتواند در تولید هورمون مسئول خواب یعنی ملاتونین اختلال ایجاد کرده و باعث ایجاد مشکلات خواب در کودکان شود.
افزایش اضطراب اجتماعی: به جای برقراری ارتباط چهره به چهره، غرق شدن در صفحه موبایل باعث میشود که کودک شما به تدریج خجالتی شود، مهارت ارتباط اجتماعی را به خوبی نیاموخته و درنهایت درگیر مشکلات مربوط به اضطراب اجتماعی شود.
آسیب چشمی: خیره شدن به صفحه موبایل میتواند باعث خستگی چشم، سردرد، افزایش تاری و حتی نزدیکبینی شود. این عوارض در کودکان با شدت بیشتری بروز میکند.
افزایش پرخاشگری: کاهش تمرکز، اختلال خواب و افزایش اضطراب در کنار یکدیگر باعث افزایش سطح پرخاشگری کودکان نیز میشود.
افزایش وزن: کم تحرکی، عدم فعالیت بدنی و به طور کلی دراز کشیدن کف اتاق و درگیر شدن با گوشی باعث میشود وزن کودک شما به شدت افزایش یابد.
اختلال یادگیری: کاهش تمرکز و افزایش پرخاشگری نیز در کنار یکدیگر باعث ایجاد اختلال یادگیری در کودکان میشود.
آمارهای جهانی و داخلی درباره زمان استفاده کودکان از موبایل
به طور کلی سن استفاده از موبایل در جهان و ایران به شدت کاهش یافته است. برای مثال آمارها نشان میدهد که در ایالات متحده آمریکا، متولدین اواخر دهه 1990 و اوایل 2010 که به عنوان نسل Z شناخته میشود، چیزی حدود 9 ساعت از روزشان را صرف استفاده از وسایل الکترونیکی؛ به خصوص موبایل میکنند. آمارهای جهانی نیز همین مدت زمان را نشان میدهد.
در ایران آمار دقیقی از مدت زمان و بازه سنی استفاده از موبایل برای کودکان در دسترس نیست، با این حال یک سری پیمایش میدانی نشان میدهد که در سال 2019 چیزی حدود 19 درصد از کودکان زیر 8 سال در طول روز از موبایل استفاده میکنند. برای همین بسیاری از فعالان زمینه کودکان و پزشکان هشدارهایی مبنی بر دور کردن موبایل از کودکان دادهاند که باید جدی گرفته شود.
چرا باید موبایل را از کودکان دور کرد؟
استفاده از موبایل تأثیر منفی بر تمرکز، خواب، و رشد اجتماعی کودکان دارد. همچنین استفاده از این وسیله در طول روز افزایش احتمال اعتیاد دیجیتال و کاهش تعاملات خانوادگی در کودکان را به شدت افزایش میدهد. برای همین است که جدی گرفتن راهکارهایی برای دور کردن موبایل از کودکان توصیه شده که در این میان وادین نقشی بسزا دارند. در ادامه ابتدا نقش والدین در این موضوع را بررسی میکنیم و سپس راهکارهای عملی توصیه شده را مورد بررسی قرار میهیم.
نقش والدین در مدیریت استفاده از موبایل
در جلسات مشاوره روانشناسی خانواده روی این موضوع تاکید میشود که والدین نقشی بسیار اساسی در چگونگی رشد و شکلگیری رفتار کودکان دارند. برای همین اگر هم قصد دور کردن موبایل از کودکان دارید، باید این نقش اساسی را به خوبی ایفا کنید. اولین نکتهای که باید در نظر داشته باشید، الگوی رفتاری خودتان است. اگر شما نیز در طول روز میانگین 5 ساعت گوشی دست میگیرید، نمیتوانید الگوی خوبی برای اصلاح این رفتار کودکان باشید.
سعی کنید ابتدا خودتان این دوری از موبایل را رعایت کنید؛ سپس درباره ضررهای آن با کودکتان صحبت کنید. اینطور تاثیر رفتار شما بر او به خوبی مشاهده شده و از شما خواهند آموخت که چطور از موبایل دوری کنند. یادتان نرود برای اینکه مدیریت شما موثر باشد نباید کودکتان را به استفاده نکردن از موبایل مجبور کنید؛ اجبار راه حل درستی نیست. در ادامه راهکارهایی عملی برای سادهتر شدن این آموزش ارائه میکنیم.
راهکارهای عملی برای کاهش وابستگی به موبایل
برای دور کردن موبایل از کودکان باید یک سری راه آزموده شده را به کار ببرید. این راهها حاصل مطالعات و تجربه روانشناسان و محققان مختلف از سراسر جهان است. تعدادی از راهکارهای عملی برای کاهش وابستگی به موبایل شامل موارد زیر میشود:
تعیین زمان مشخص برای استفاده از موبایل: نمیتوانید به یک باره کودکتان را از موبایل محروم کنید. برای همین حتما یک بازه و ساعت زمانی مشخص تعیین کنید تا کودکتان از آن استفاده کند.
استفاده از اپلیکیشنهای کنترل والدین: سعی کنید از اپلیکیشنهایی روی موبایل استفاده کنید که تحت کنترل خودتان باشد. اینطور متوجه خواهید شد که کودکتان هنگام استفاده از موبایل چه کار کرده و چه نوع فعالیتی را دنبال میکند. تعدادی از این اپلیکیشنها شامل Google Family Link، Net Nanny و Kaspersky Safe Kids است.
ایجاد قوانین خانوادگی درباره استفاده از تکنولوژی: یک سری قانون خانوادگی تعیین کنید، طوری که کل اعضای خانه از آن پیروی کنند. اینطور کودک شما متوجه خواهد شد که نمیتواند سر خود هر استفادهای از گوشی داشته باشد. برای مثال این قانون را تعیین کنید که افراد زیر 18 سال حق استفاده از اینستاگرام را ندارد.
جایگزین های جذاب برای موبایل
هر انتقادی نیازمند یک پیشنهاد جایگزین است. برای همین اگر قصد دور کردن موبایل از کودک را دارید، لازم است یک سری جایگزین برای آن مشخص کنید تا کودکتان احساس سرکوب نکند. تعدادی از فعالیتهای مفید که میتوانید جایگزین استفاده از موبایل کنید شامل موارد زیر است:
- نقاشی: نقاشی حس خلاقیت و تخیل کودکتان را حسابی ارضا میکند.
- کتابخوانی: کتابخوانی هم جنبه سرگرمی دارد هم میتواند به آموزش بهتر وی کمک کند.
- بازیهای فکری: بازیهای فکری نیز از جمله فعالیتهایی است که میتواند به افزایش خلاقیت و هوش کودک شما کمک کند.
- کلاس موسیقی: یادگیری یک ساز یکی از بهترین فعالیتها که روی شکل گیری شخصیت کودک شما نیز تاثیر مثبت دارد.
- ورزش: ثبتنام در یک کلاس ورزشی هم به کودک شما منظم بودن را میآموزد، هم به حفظ سلامت و رشد بهتر او کمک میکند.
- گردش در طبیعت: سعی کنید حتما گردش در طبیعت را به عنوان یک فعالیت مفید در برنامه وقت گذاشتن با کودکتان قرار دهید تا حس کنجکاوی او برطرف شود.
- تعامل با همسالان: شرکت در فعالیتهای گروهی با هم سالان نیز میتواند کودکتان را حسابی شاد کرده و به رشد تعاملات اجتماعیاش کمک کند.
محیط خانه و طراحی فضای بدون موبایل
از دیگر راهکارهای خلاقانه برای دور کردن موبایل از کودک میتوان به ایجاد منطقههای بدون موبایل و تشویق به فعالیتهای گروهی خانوادگی بدون حضور موبایل اشاره کرد. برای مثال سعی کنید اتاق خواب یا میز غذا را جزو مناطقی که باید بدون موبایل در آنجا حضور پیدا کرد در نظر بگیرید. همچنین وقت گذاشتن برای انجام یک سری فعالیت گروهی خانوادگی مثل بازی فکری یا قصهگویی میتواند باعث شود کودکتان برای چند ساعت بدون موبایل سرگرم شده و به دوری از آن عادت کند.
نقش مدرسه و مربیان در آموزش دیجیتال سالم
تمام بار دوری موبایل از کودک بر دوش والدین نیست، بلکه مدرسه و مربیان نیز در این میان نقش مهمی دارند. برای مثال آموزش سواد رسانهای در مدارس به کودکتان خواهد آموخت که چرا بهتر است وقت خود را صرف استفاده از موبایل نکند. همکاری والدین و معلمان برای کنترل استفاده از موبایل میتواند یک روش بسیار موثر برای جلوگیری از آسیبهای استفاده از موبایل برای کودکان باشد.
چالش ها و مقاومت های احتمالی کودک برای دور شدن از موبایل
دور کردن موبایل از کودک با یک سری چالش نیز همراه است. این کار ممکن است با واکنش کودک به محدودیتها همراه باشد. واکنشهایی مثال گریه، لجبازی یا وابستگی شدید. هر کدام از این موارد راهکارها و نحوه برخورد متناسب خودش را دارد. برای مقابله و کنترل درست این چالشها بهترین راه استفاده از یک مرکز مشاوره خانواده ارزان در تهران است.
جمع بندی و توصیه های نهایی
در این مقاله راهکارهای دور کردن موبایل از کودک را بررسی کردیم. توضیح دادیم که به جای ممنوعیت کامل بهتر است یک راهکار متعادل پیش گیرید. برای مثال ارائه یک سری سرگرمی جایگزین باعث حفظ تعادل میشود. یادتان باشد که اگر قصد دارید در این مسیر نتیجه مثبت بگیرید باید استمرار بورزید، صبوری پیشه کنید و البته در اجرای راهکارها با کودکتان همراه شوید. در پایان امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید باشد و بتوانید از عوارض استفاده از موبایل برای کودکتان جلوگیری کنید.
سوالات متداول
اعتیاد به اینترنت در کودکان وجود دارد؟
بله. آمارها نشان میدهد به طور میانگین در سطح جهان کودکان نسل زد چیزی حدود 9 ساعت از روز خود را صرف استفاده از وسایل الکترونیکی میکنند که البته موبایل نیز جزو آنها است.
مضرات موبایل برای کودکان شامل چه مواردی است؟
این مضرات شامل ضعیف شدن چشم، اختلال در خواب، اختلال یادگیری، کاهش تعامل اجتماعی و افزایش پرخاشگری است.
چه جایگزینهایی برای موبایل وجود دارد؟
اگر قصد دارید کودکتان از موبایل دوری کند، جایگزینهایی مثل ورزش، کلاس نقاشی، فعالیت گروهی یا گردش در طبیعت را در اختیارش قرار دهید.
