عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی

کسانی که دچار اختلال دو قطبی هستند یا یکی از نزدیکانشان با این بیماری درگیر است، به خوبی می‌دانند که گاه بعضی تحریکات، رفتارها یا خوردن بعضی مواد غذایی باعث تشدید این اختلال می‌شود. به همین خاطر در این مقاله از مجله سبک زندگی قصد داریم عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی را به طور کامل بررسی کنیم. اگر شما هم دوست دارید درباره شناخت و کنترل این عوامل بدانید، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

دو قطبی چیست و علائم آن کدام است؟

اختلال شخصیت دو قطبی یا Bipolar disorder یکی از مشکلات اعصاب و روان است که به نام شیدایی افسردگی نیز شناخته می‌شود. کسانی که با این بیماری درگیر هستند گاه شاد و گاه غمگین، گاه آرام و گاه تند، گاه پر انرژی و گاه همچون تکه سنگی افتاده در یک گوشه هستند. به همین دلیل آن را دوقطبی می‌نامند. در کل دو فاز شیدایی و افسردگی در رفتار افراد مبتلا به این بیماری به شدت مشاهده می‌شود. از دیگر علائم اختلال دو قطبی که مشاهده تعدادی تا از آنها برای دو قطبی خواندن فرد کافی است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 به شکلی غیر قابل کنترل شاد یا افسرده می‌شوند.
 یا درگیر یوفوریا می‌شوند که حالتی غیر قابل کنترل در اعتماد به نفس است یا اینکه چنان درگیر اضطراب و بی اعتماد به نفسی می‌شوند که تا روزها از خانه خارج نمی‌شوند.
 گاه تا روزها یا ماه‌ها پر حرفی آزار دهنده‌ای از خود نشان می‌دهند یا اینکه چنان کم حرف می‌شوند که اطرافیان به شدت نگران می‌شوند.
 ممکن است تا مدت‌ها دچار عذاب وجدان شوند یا احساس بی ارزشی کنند.
 در موارد شدید ممکن است افکار مرتبط با خودکشی نیز سراغ آنها بیاید.

چه عواملی باعث تشدید اختلال دو قطبی می شود؟

مواردی وجود دارد که باعث تشدید اختلال دو قطبی می‌شود. بعضی از این موارد قابل کنترل توسط خود بیمار هستند و بعضی دیگر به رفتار اطرافیان بستگی دارد. در ادامه 8 مورد از مهم‌ترین این عوامل را با هم بررسی خواهیم کرد. شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند با افراد دارای اختلال دو قطبی بهتر رفتار کرده یا اگر خودتان درگیر آن هستید بتوانید بهتر آن را کنترل کنید.

استرس

استرس به هر شکل و از هر نوعی که باشد، یکی از عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی است. بدترین زمان برای تحمل استرس طولانی مدت زمانی است که فرد بیمار در فاز مانیا یا افسردگی باشد. افزوده شدن استرس به افسردگی، باعث می‌شود فرد بیمار برای مدت بیشتری در فاز مانیا مانده و علائمی مثل احساس بی ارزشی یا افکار خودکشی در وی تشدید شود.

مصرف مواد مخدر

هر چند مصرف مواد مخدر چه به شکل سنتی چه صنعتی، باعث می‌شود که برای مدتی کوتاه بیمار درگیر اختلال دو قطبی ظاهرا از شر افسردگی خلاص شود، اما همان طور که می‌دانید این مواد صرفا توهم‌زا هستند و درمان حقیقی به همراه ندارند هیچ، یکی از عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی است و کار درمان را سخت‌تر می‌کنند. بد نیست بدانید مصرف این مواد در طول دوره شیدایی عواقب بسیار خطرناکی به همراه دارد.

قطع سر خود داروها

گاه پیش می‌آید که بیمار درگیر دو قطبی در هنگام تغییر فاز از افسردگی به شیدایی یا بالعکس دچار این خطا می‌شود که گویی اوضاعش بهتر شده و دیگر به خوردن دارو نیازی ندارد. به همین دلیل به طور سر خود ممکن است مصرف داروها را قطع کند. یادتان باشد این حس خوب شدن در هنگام تغییر فاز موقت است و نباید به هیچ وجه مصرف داروها به طور خودسرانه قطع شود زیرا عواقب خطرناکی به همراه داشته و باعث تشدید بیماری می‌شود.

مشکلات بیرونی

یکی دیگر از عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی مشکلات بیرونی است. متاسفانه اوضاع روانی بیماران درگیر اختلال دو قطبی بسیار شکننده است و به همین دلیل با کوچکترین شکست بیرونی اوضاع آنها به هم می‌ریزد. به همین دلیل در هنگام مواجهه با شکست‌های بیرونی مثل مشکلات عاطفی، مالی، خانوادگی و… لازم است که یک مدیریت رفتار مناسب داشته باشید. همچنین در چنین مواقعی که البته وقوع یا عدم وقوع آنها در دست شما نیست، بهتر است یک مشاور حرفه‌ای شما را راهنمایی کند.

عدم خواب کافی

پنجمین موردی که جزو عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی محسوب می‌شود، عدم خواب کافی است. بیمار درگیر با اختلال دو قطبی هنگامی که خواب کافی نداشته باشید حساس تر شده و ممکن است علائمی مثل پر حرفی یا اضطراب و استرس غیر قابل کنترل در وی بیشتر دیده شود. تشدید این علائم نیز نشان از عدم درمان و بدتر شدن اوضاع دارد.

مصرف بیش از حد غذای آماده

جالب است بدانید مصرف بیش از حد غذای آماده به خاطر وجود مواد محرک هورمون‌ها و تاثیر گذار روی خلق و خوی ما، باعث تشدید علائم در بیماران دو قطبی می‌شود. چربی بیش از حد این مواد، وجود مواد نگه دارنده شیمیایی و چندین ترکیب مضر دیگری که در فست فودها یافت می‌شود روی تشدید علائم بیماران دو قطبی آثاری بسیار منفی دارد.

مصرف الکل

مصرف الکل نیز جزو عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی است. طبق تحقیقاتی که به عمل آمده مشخص شده که مصرف دخانیات روی مردان دارای اختلال دو قطبی و مصرف الکل روی زنان درگیر این اختلال تاثیر شدیدتری دارد. به همین دلیل اگر خانمی هستید با اختلال دو قطبی و در فاز افسردگی شدید قرار دارید، به هیچ وجه سعی نکنید با خوردن الکل این غم گران را از خود دور کرده و کمی احساس شادی کنید زیرا این کار درست مثل مصرف مواد مخدر برای مردان درگیر این بیماری است. در هر دو حالت حال بیمار بدتر می‌شود.

خشم افسار گسیخته

خشم افسار گسیخته باعث می‌شود به مرور کنترل اوضاع را از دست دهید. برای همین به هیچ وجه در فاز شیدایی انرژی خود را به صورت خشم رها نکنید. این کار در طولانی مدت باعث می‌شود نتوانید از افکار خودکشی و حتی خودزنی دور شوید.

راه های درمان اختلال دو قطبی

به طور خلاصه سه دسته راه برای درمان اختلال دو قطبی و کم کردن اثر عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی وجود دارد: روان درمانی، دارودرمانی و تغییر سبک زندگی. هر کدام نیز مزایا و روش خاص خود را دارد که در ادامه به طور جدا آنها را توضیح می‌دهیم:

• روان درمانی: برای استفاده از این راه درمانی باید پیش متخصص بروید و مواردی مثل تراپی، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، روان‌درمانی بین فردی و ریتم اجتماعی (IPSRT) با خانواده درمانی را امتحان کنید.
• دارودرمانی: داروهایی که برای درمان اختلال دو قطبی باید مصرف شوند زمانی برای شما مجاز است که توسط روانپزشک و با تشخیص وی تجویز شود. مشهورترین این داروها شامل لیتیوم، اولانزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، آریپیپرازول، لورازیدون، فلوکستین و سرترالین است.
• تغییر سبک زندگی: که بیشتر شامل فعالیت منظم بدنی، رژیم غذایی مناسب، وقت گذراندن با افراد نزدیک خانواده و البته دوری از هرگونه رفتار یا محیط محرک است.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی را توضیح دهیم. توضیح دادیم که چرا هر کدام از 8 موردی که گفتیم باعث تشدید علائم شده و اوضاع بیماران را بدتر می‌کند. در پایان امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید بوده و بتوانید به بهترین شکل از پس کنترل علائم اختلال دو قطبی و جلوگیری از تشدید آن برآیید.

سوالات متداول

موارد تشدید کننده علائم اختلال دو قطبی در دوران شیدایی چه چیزهایی هستند؟

برای زنان مصرف الکل و برای مردان مصرف مواد مخدر، بروز خشم و مصرف انواع فست فود جزو عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی هستند.

داروهای درمان کننده اختلال دو قطبی معمولا چه چیزهایی هستند؟

مشهورترین این داروها شامل لیتیوم، اولانزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، آریپیپرازول، لورازیدون، فلوکستین و سرترالین است.

از کجا بفهمم اختلال دو قطبی دارم؟

تشخیص اختلال دو قطبی کار ساده‌ای نیست و به همین دلیل بهترین و مطمئن‌ترین راه این است که از متخصص روان درمانگر کمک بگیرید. البته مشاهده علائم آن نیز می‌تواند به شما کمک کند.